Hier is natuurlijk al van alles over geschreven en er zijn verschillende verandermodellen en theorieën. De meest bekende zijn misschien wel LEAN, Stages of Change en het theorie U model van Otto Scharmer. Allemaal prima modellen, maar ondanks dat we die kennen en weten hoe we willen dat ons nieuwe gedrag eruitziet lukt het toch vaak niet om de verandering goed in gang te zetten en te houden.
Gregory Bateson geeft met zijn logische niveaus van veranderen misschien het meest passende antwoord. Hij gaat ervan uit dat er een gelaagdheid zit in ons gedrag. Ons gedrag staat dus nooit op zich, maar wordt gestuurd vanuit ons gevoel, onze vaardigheden, onze overtuigingen, ons wereldbeeld en wat wij zien als zin van het leven. Als er op de hogere niveaus iets verandert, bijvoorbeeld door een heftige gebeurtenis in ons leven of een heldere ingeving zal dit altijd leiden tot ander gedrag in dezelfde situatie. Lastiger is het om vanuit gedrag de bovenliggende niveaus te beïnvloeden. Veranderen op wilskracht is dus ook meestal gedoemd om te mislukken omdat we niet onze vaardigheden, gedachten, overtuigingen en ons wereldbeeld aanpassen. Dat is een mogelijke verklaring voor terugval in gedragsverandering, of het nou gaat om meer bewegen, gezonder eten of een ander goed voornemen.
Rollnick en Miller spelen hierop in met hun Motivational interviewing methode door juist te kijken naar de gedachten en overtuigingen die niet met elkaar in overeenstemming zijn, de zogenoemde ambivalentie. In normaal Nederlands is dat de “maar”. Ik wil wel, MAAR…. Door op dit niveau gewenst gedrag uit te vragen of te zoeken kom je dichter bij de eigenlijke veranderwens en kun je ook de stappen in kaart brengen die nodig zijn om van huidig naar gewenst gedrag te komen. Zo nodig kunnen de hulpbronnen bepaald worden en de tussenstappen worden geformuleerd om het makkelijker te maken.
Het lijkt dus verstandig om, als je daadwerkelijk iets wilt veranderen qua gedrag, in gesprek te gaan met jezelf of iemand anders over een van de hogere logische niveaus van Bateson gecombineerd met het bloot leggen van de ambivalentie.